EU stawia na glebę! Europejska strategia dla gleby 2030

Gleba jest kluczowym, ograniczonym i nieodnawialnym zasobem na jakim gospodaruje rolnictwo.

Świadomość konieczności ochrony zasobów glebowy jest coraz bardziej rozpowszechniona. Ostatnio również Komisja Europejska prowadzi prace nad programem

EU soil strategy for 2030

Strategia dla gleby oparta jest na europejskiej Strategii Bioróżnorodności 2030 i Strategii Adaptacji do Zmian Klimatu. Strategii dla Gleby ma być zespołem działań przyczyniających sie do osiągnięcia celów Zielonego Ładu

Spójrzmy jakie cele postawiono w ramach tej strategii

Cele średnioterminowe – 2030

• Zwalczać pustynnienie, przywrócić zdegradowane grunty i glebę, w tym grunty dotknięte pustynnieniem, suszą i powodziami, oraz dążyć do osiągnięcia świata neutralnego pod względem degradacji gruntów (Cel Zrównoważonego Rozwoju 15.3)
• Znaczące obszary ekosystemów zdegradowanych i bogatych w węgiel, w tym gleby, zostaną przywrócone
• Osiągnięcie w UE pochłaniania netto gazów cieplarnianych w wysokości 310 mln ton równoważnika CO2 rocznie w zakresie rocznie w sektorze użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF)
• Osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych oraz dobrego stanu chemicznego i i ilościowego w wodach podziemnych do 2027 r.
• Zmniejszenie strat składników odżywczych o co najmniej 50 %, ogólnego stosowania pestycydów chemicznych i ryzyka związanego z nimi o 50%, a stosowanie bardziej niebezpiecznych pestycydów o 50% do roku 2030.
• – Osiągnięcie znacznego postępu w rekultywacji zanieczyszczonych terenów

Cele długoterminowe – 2050

•  Osiągnięcie zerowego poboru netto ziemi
•  Zanieczyszczenie gleby powinno zostać ograniczone do poziomów, które nie są już uznawane za szkodliwe dla zdrowia ludzkiego i naturalnych ekosystemów oraz respektować granice, z którymi nasza planeta może sobie poradzić, tworząc w ten sposób środowisko wolne od toksyn
• Osiągnięcie Europy neutralnej klimatycznie oraz, jako pierwszy krok, dążenie do osiągnięcia neutralności klimatycznej dla obszarów lądowych w UE do 2035 r.
• Osiągnięcie w UE społeczeństwa odpornego na zmiany klimatu, w pełni dostosowanego do nieuniknionych skutków zmiany klimatu do 2050 r.

Z punktu widzenia rolnictwa najciekawsze są średnioterminowe  cele

• zwalczanie pustynnienia
• przywrócenie naturalnego stanu środowisk bogaty w węgiel glebowy – torfowisk, bagien.
• wykorzystanie gleb rolnych do osiągnięcia neutralności klimatycznej poprzez zwiększenie pochłaniania CO2 przez gleby
• Zmniejszenie strat składników odżywczych o 50% i ogólnej ilości używanych pestycydów o 50%.

Zdrowe gleby

Gleba jest zdrowa, gdy znajduje się w dobrym stanie chemicznym, biologicznym i fizycznym. dzięki czemu mogą nieprzerwanie świadczyć jak najwięcej z poniższych usług ekosystemowych:

zapewniają produkcję żywności i biomasy, w tym w rolnictwie i leśnictwie;

wchłaniają, magazynują i filtrują wodę oraz przekształcają składniki odżywcze i substancje, chroniąc w ten sposób

wód gruntowych;

zapewniają podstawę życia i różnorodności biologicznej, w tym siedlisk, gatunków i genów;

działają jako pochłaniacz dwutlenku węgla;

zapewniają fizyczną platformę i miejsce dla ludzi i ich działalności;

stanową jako źródło surowców;

stanowią archiwum dziedzictwa geologicznego, geomorfologicznego i archeologicznego.

Jakie narzędzia Komisja Europejska zamierza użyć  w celu osiągnięcia tych celów?

• Szeroko zakrojone inicjatywy i regulacje mające na celu wspieranie działań zwiększających zawartość glebowej materii organicznej.
• Ochrona torfowisk i innych gleb organicznych poprzez powstrzymanie odwadniania, oraz ich renaturyzacja poprzez zmianę istniejących stosunków wodnych.
• w 2022 przedstawienie propozycji legislacji certyfikatów węglowych dla rolnictwa, stanowiących dodatkowe źródło dochodu dla gospodarstw rolnych stosujących działania poprawiające stan gleby
• Zwiększenie znaczenia nawożenia naturalnego, w szczególności wykorzystania jako nawozu pozostałości i odpadów z produkcji roślinnej, zwierzęcej i z aktywności ludzkiej. Oznacza to zarówno pojawienie się nowych nawozów pochodzenia naturalnego – jak np. mocznika UFF, jak i znacznie szersze wykorzystanie pozostałości bezpośrednio jako nawozu (np. z przetwarzania w oczyszczalniach odpadów komunalnych).
• Bioróżnorodność gleby jako podstawa zdrowia ekosystemu – w ramach założenia “one health”.  W myśl tego podejścia wspierane będą rozwiązania mające na celu badanie, ochronę i poprawę bioróżnorodności glebowej. Celem jest zachowanie wartości gleby dla przyszłych pokoleń.
•  
• Zrównoważone zarządzanie glebą ma być STANDARDEM we wspólnej polityce rolnej(CAP). Wraz z rozwojem sprawdzonych praktyk z zakresu zrównoważonego zarządzania będą one stopniowo wprowadzane w odpowiednie dokumenty i regulacje tworzone przez Komisję Europejską.

Działania mające na celu osiągnięcia zrównoważonego zarządzania glebą(SSM) na skalę europejską

• Aby promować zrównoważone zarządzanie glebą, Komisja:
• W ramach ustawy o zdrowiu gleby i w kontekście oceny wpływu, oceni wymogi dotyczące zrównoważonego wykorzystania gleby, tak aby jej zdolność realizowania usług ekosystemowych
• Przygotuje, w porozumieniu z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami, zestaw praktyk w zakresie „zrównoważonego
• gospodarki glebą” SSM, w tym rolnictwa regeneracyjnego zgodnego z zasadami agro-
• ekologicznych, dostosowanych do dużej różnorodności ekosystemów i typów gleby,
• oraz zidentyfikuje praktyki niezrównoważonego zarządzania glebą.
• Udzieli państwom członkowskim pomocy we wprowadzeniu za pośrednictwem funduszy krajowych programu “BEZPŁATNE BADANIE GLEBY”.
• Stworzenie wraz z państwami członkowskimi sieci doskonałych praktyków oraz sieci ambasadorów
• integracyjną sieć ambasadorów EZSM, w tym w zakresie rolnictwa regeneracyjnego i ekologicznego, łączącą zainteresowane strony spoza środowiska akademickiego.
• i rolnictwa ekologicznego, łącząc zainteresowane strony poza środowiskiem akademickim i podmiotami rolnymi.  Na stronie
• W tym celu będą one opierać się na pracy Żywych Laboratoriów i Latarni Morskich w ramach misji „A Soil Deal for Europe” (Umowa w sprawie gleby dla Europy) (1 ).
• A Soil Deal for Europe” (zob. sekcja 5.3).
•  W kontekście WPR i w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi,
• kontynuować rozpowszechnianie skutecznych rozwiązań w zakresie zrównoważonego zarządzania glebą i składnikami pokarmowymi
• glebą i składnikami pokarmowymi, w tym poprzez krajowe sieci obszarów wiejskich w ramach programu rozwoju obszarów
• wiejskich w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich, usług doradztwa rolniczego i AKIS oraz europejskiego partnerstwa innowacyjnego na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa.
• Partnerstwo innowacyjne na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa (EIP-AGRI).
• Promowanie SSM poprzez dobrowolne zobowiązania między podmiotami systemu żywnościowego   w ramach unijnego kodeksu postępowania w sprawie odpowiedzialnych przedsiębiorstw spożywczych i praktyk marketingowych.
• Docenianie wybitnych osiągnięć i innowacyjnych inicjatyw w zakresie zrównoważonego zarządzania glebą w zakresie zrównoważonego zarządzania glebą poprzez zacieśnienie współpracy ze społecznością rolniczą, np.  poprzez przyznanie europejskiej nagrody dla właścicieli ziemskich w dziedzinie gleby 4
• Dalsze wspieranie Globalnego Partnerstwa na rzecz Gleby w promowaniu zrównoważonego zarządzania glebą   gleby na całym świecie.
• Zaproponowanie do 2023 r. ram prawnych dla zrównoważonego systemu żywnościowego UE, zgodnie jak wskazano w strategii „od pola do stołu”.

Na pewno zwróciliście uwagę na hasło

BEZPŁATNE BADANIA GLEBY

Przyjrzyjmy się zaproponowanym kosztom inicjatywy „bezpłatne badania gleby” – scenariusz

Standardowa analiza gleby (oparta na chemii mokrej, jak w badaniu gleby w ramach projektu LUCAS), obejmująca m.in. węgla organicznego, wynosi obecnie orientacyjny koszt około 30 euro za próbkę (bez kosztów transportu). bez uwzględnienia kosztów transportu). Przy założeniu dziesięciokrotnego zwiększenia liczby 41 000 próbek gleby w ramach projektu LUCAS (zgodnie z planem na 2022 r.), czyli 410 000 bezpłatnych badań gleby rocznie w UE, oznaczałoby łączny koszt około 12 mln EUR,  czyli 27 000 EUR na milion osób rocznie (bez kosztów transportu).  Uprzywilejowanie  gospodarstw rolnych i ograniczając się do jednego bezpłatnego testu na gospodarstwo, w ciągu 10 lat około 40% z 10,5 mln gospodarstw milionów gospodarstw rolnych zostałoby poddanych badaniu gleby w ramach tej inicjatywy. W oparciu o doświadczenia w zakresie badania próbek gleby w ramach projektu LUCAS, nie należy obawiać że możliwości laboratoriów w UE będą czynnikiem ograniczającym realizację takiego programu.

Innymi słowy program Bezpłatnych Badań Gleby ma być finansowany ze środków krajowych, ograniczony do jednej próby na gospodarstwo rolne, i mający na celu osiągnięcie około 40% gospodarstw z badaniem w przeciągu 10 lat. Ne jest to cel szczególnie ambitny, a jedna próbka na gospodarstwo to zdecydowanie za mało aby zbudować wiedzę niezbędną do właściwego zarządzania glebą, w szczególności jeśli ma to być zarządzanie zrównoważone.